Stres zawodowy wśród pielęgniarek opiekujących się pacjentami w stanach zagrożenia życia stanowi duże obciążenie psychiczne i fizyczne. Może prowadzić nawet do wypalenia zawodowego.

Stres jest reakcją na sytuację trudną, często związaną z niemożnością zaspokojenia potrzeb, a także zaburzeniem wewnętrznej homeostazy (1). Składa się nie tylko z komponenty psychicznej, ale również somatycznej (wegetatywnej). H. Selye podzielił stres na dwa typy. Pierwszy z nich to dystres, który działa deprymująco i utrudnia funkcjonowanie, drugim natomiast jest eustres, będący czynnikiem motywującym do działania (1).

Sama reakcja na dany bodziec stresotwórczy zależy od różnych zmiennych, np. od cech osobowości, w tym systemu wartości, postaw i doświadczeń życiowych (1). Przykładowo, doniesienia badaczy pokazują, że podatne na reakcje stresowe są osoby z typem osobowości D, inaczej nazywanej osobowością stresową. Do cech charakterystycznych tej osobowości należą „negatywna emocjonalność i hamowanie społeczne”. Osoby z tym typem osobowości są pesymistami, zamartwiają się, oceniają rzeczywistość fatalistycznie oraz wykazują izolację społeczną czy skłonność do osamotnienia (3).

Stres można podzielić na psychologiczny, w trakcie którego dochodzi do zmian w mechanizmach regulacyjnych pod wpływem sytuacji trudnej, tj. straty czy przeszkody w realizacji działania oraz na stres fizyczny. Stres fizyczny (fizjologiczny) jest reakcją adaptacyjną organizmu na bodziec wewnętrzny lub zewnętrzny, np. wyższa glikemia, przyspieszenie rytmu serca, aktywizacja układu immunologicznego (1).

Wyróżnia się trzy etapy reakcji organizmu na czynniki stresujące. Pierwszym z nich jest „reakcja alarmowa”, podczas której dochodzi do fizjologicznej odpowiedzi na bodziec stresowy. Kolejna jest faza „odporności”, w której wykształca się odporność na oddziałujące nadal czynniki stresowe oraz zanikają objawy z pierwszego etapu. „Stadium wyczerpania” to ostatnia faza, w której z powodu zbyt długiego oddziaływania czynnika stresowego zanika odporność, a także następuje nawrót objawów reakcji na stres z pierwszego etapu (1).

Cały artykuł dostępny w najnowszym wydaniu: